Leszek Żądło Quartet ‎– Komeda. Wygnanie Z Raju

Label: For Tune ‎– 0140 (089)
Format: Vinyl, LP, Album
Country: Poland
Released: 2019
Genre: Jazz
Style: Contemporary Jazz

Tracklist:

A1 Exile from Paradise – part 1 06:56
A2 Exile from Paradise – part 3 04:33
A3 Exile from Paradise – part 4 05:34
A4 Exile from Paradise – part 5 05:26
B1 Exile from Paradise – part 8 06:56
B2 Exile from Paradise – part 10 03:28
B3 Exile from Paradise – part 11 04:24
B4 Rosemary’s Baby 08:16

To drugi w naszej mini-serii winyl ku pamięci zmarłego pół wieku temu Krzysztofa Komedy. Wypełnia go prawie w całości suita, stanowiąca aranżację cudem odnalezionego zapisu nutowego jego „muzyki do baletów” musicalu Wygnanie z Raju. Kongenialnie przearanżowane kompozycje źródłowe, wykonane przez kwartet pod batutą wirtuoza saksofonów Leszka Żądło, zostały wydane w pełnej wersji na CD (2019) pod numerem katalogowym For Tune®: 0140(089).

Czy rzeczywiście nadchodzi epoka maszyn do rządzenia decydujących o tym, czego człowiekowi potrzeba do szczęścia, a nawet o czym powinien myśleć dziś i co ma robić jutro? Czy istotnie pozostanie mu tylko prawo wyboru jednego z nielicznych „wariantów” postępowania, określanych programem „mózgu elektronowego”? W 1969 r. uznany autor piosenek Andrzej Tylczyński oraz Krzysztof Boruń, jeden z najważniejszych pisarzy fantastyczno-naukowych w Polsce, przewidzieli ten szalony rozwój informatyzacji społeczeństw, choć przecież wtedy komputery były raczej ciekawostką naukową. Swoje idee zamknęli w formie libretta musicalu Wygnanie z Raju, którego akcja toczy się na planecie Raj oraz na Ziemi, w pierwszym dniu pobytu na niej człowieka. Piosenki do musicalu skomponował Jerzy Abratowski. Napisanie zaś muzyki baletowej powierzono Krzysztofowi Komedzie. Ten przygotował stosowne kompozycje, zaś o pomoc w napisaniu aranżacji i orkiestracji zwrócił się do swojego przyjaciela Adama Sławińskiego.

Tytuły kompozycji wprowadzają w klimaty muzyczne poszczególnych epok rozwoju ludzkości oraz oddają charakter muzyki: Epoka kamienna, Rzym, Średniowiecze, Inkwizycja, Barok, Epoka napoleońska, Epoka walca, Okres błędów i wypaczeń, Start w świetlaną przyszłość, Tango – wiek XX. 18 lutego 1967 r. Roman Waschko anonsował Wygnanie z Raju na łamach magazynu Down Beat: To pierwszy cybernetyczny musical napisany na jedenastu pieśniarzy, balet, chór i orkiestrę. Tematem jest powstanie życia na Ziemi, przedstawione w dowcipny sposób, w konwencji science-fiction. Komeda tuż przed swoim wyjazdem do Hollywood próbował wystawić musical w ówczesnym Związku Radzieckim, prosząc o pomoc Aleksego Bataszewa, wielkiego propagatora polskiego jazzu w Rosji. Bataszew tak odpisał Komedzie: Spotkałem się z Weisbrotem. Powiedział, że Twój musical nie ma chyba szans, żeby widzowie w Związku Radzieckim mogli go zobaczyć – dlatego, że nie ma żadnych walorów agitacyjnych, propagandowych. Nie ma tej czerwonej antyimperialistycznej nici.

Muzykę do Wygnania z Raju Krzysztof Komeda skończył pisać już w 1962 r., ale widzowie mogli obejrzeć musical dopiero trzy miesiące po śmierci kompozytora, 13 lipca 1969 r. w Teatrze Muzycznym w Gdyni. Musical nie został niestety zarejestrowany w żadnej formie. Co więcej, do niedawna wydawało się, że muzyka Komedy bezpowrotnie przepadła. Jednak pełny zapis nutowy musicalu odnalazł szczęśliwie Piotr Tylczyński, porządkując archiwum ojca. Na podstawie tego materiału źródłowego, nie zmieniając dramaturgii muzycznej Komedy, autorską suitę stworzył Leszek Żądło. Przy współpracy Matthiasa Preißingera, przetworzył aranże na orkiestrę do składu kwartetu jazzowego, uwalniając przestrzeń dla indywidualnych improwizacji na tematy źródłowe Komedy.

Owocem jest niniejszy album Leszka Żądło – Komeda. Wygnanie z Raju, na którym partnerują mu wybitni muzycy polskiej sceny jazzowej – Leszek Kułakowski, Piotr Kułakowski oraz Jacek Pelc. W powstałych na początku lat sześćdziesiątych utworach Komedy wyraźnie słychać muzyczny nastrój tamtych lat, prawdziwie urzekające balladowe klimaty. Muzycy nadali im nową, znakomitą jakość, odchodząc momentami w obszary późnego Coltrane’owskiego jazzu – i są to najwspanialsze chwile suity.